Τα άγνωστα Δολιανά Ολυμπίας

Περιγραφή

Ένα από τα ερημωμένα χωριά της Πελοποννήσου

Για την Βερβίτσα (τα σημερινά Πετράλωνα Ολυμπίας) εξέδωκα βιβλίο τον Μάρτιο του 2019 (βλ. Βιβλιογραφία). Έκαμα λόγο εκεί και για τα Δολιανά, ως τοπωνύμιο όμως των Πετραλώνων. Τα συνέδεσα με την προφορική παράδοση, που έλεγε ότι στη τοποθεσία Δολιανά ήταν η πρώτη θέση του οικισμού της Βερβίτσας, από όπου κάποτε οι κάτοικοί της μετακινήθηκαν στην σημερινή θέση του οικισμού
των Πετραλώνων. Τώρα όμως γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι υπήρξε και χωριό Δολιανά και ότι τα χωριά Βερβίτσα και Δολιανά συνυπήρξαν για κάποιο, σημαντικό χρονικό διάστημα κατά την πρώτη Οθωμανοκρατία και σε άγνωστο διάστημα της Υστεροβυζαντινής εποχής (1204-1453). Σε διαφορετική θέση όμως το καθένα. Αυτό έδειξε η γνωστή, αδημοσίευτη τότε διατριβή του ιστορικού Γεωργίου Λιακόπουλου, που αφορούσε την έκδοση του οθωμανικού κατάστιχου ΤΤ 10-1/14662 (1460-1463). Η εν λόγω διατριβή εξεδόθη περί το τέλος του 2019. Συνεπώς από την πλευρά μας είναι σε εκκρεμότητα δύο ζητήματα: α) ποια ήταν η αρχική θέση του οικισμού της Βερβίτσας σε σχέση με την σημερινή. Φυσικά δεν ήταν στις τοποθεσίες Κοκκαλιάρα, Λεύκος, Άγιος Παντελεήμονας, όπως σημειώνεται στο εν λόγω βιβλίο μας, με βάση τα έως τότε δεδομένα, εκεί ήταν ο οικισμός των Δολιανών, και β) πότε, γιατί και πού τελικά μετοίκησαν οι κάτοικοι των Δολιανών. Τα ερωτήματα αυτά αναφύονται εύλογα. Η Βερβίτσα βεβαίως συνεχίζει από την υστεροβυζαντινή τουλάχιστον εποχή την ιστορική της πορεία έως σήμερα με το νέο της όνομα Πετράλωνα από το 1928. Τα Δολιανά της Κοκκαλιάρας όμως δεν εμφανίζονται στο προσκήνιο της ιστορίας μετά την πρώτη Οθωμανοκρατία (1460-1688). Δεν μνημονεύονται έκτοτε από γραπτές πηγές ή την προφορική παράδοση ως οικισμός ενεργός. Η γεωγραφική της έκταση ενσωματώθηκε σε αυτήν της Βερβίτσας, των σημερινών Πετραλώνων. Αυτά τα δύο εκκρεμή ζητήματα απαιτούν απαντήσεις και αυτός είναι ο λόγος της συγγραφής του παρόντος βιβλίου.

Ο σύντομος αυτός πρόλογος κλείνει με τις θερμές ευχαριστίες μου προς την σύζυγο, προς τα τέκνα μου και προς τον Νίκο, τον αδελφό
μου, για την πολύτιμη και πρόθυμη συνδρομή όλων και συμπαράστασή τους και στο νέο μου εγχείρημα. Θερμές είναι οι ευχαριστίες μου
και προς στον ιστορικό Γεώργιο Λιακόπουλο, που εξέδωκε το οθωμανικό αυτό κατάστιχο και έφερε στο φως της ιστορίας και τα Δολιανά της άλλοτε επαρχίας Ολυμπίας. Φαίνεται όμως ότι ο ιστορικός τους βίος ήταν σύντομος στην περιοχή της Κοκκαλιάρας, απλής τοπωνυμίας των σημερινών Πετραλώνων, στην αγροτική περιφέρεια των οποίων και ενσωματώθηκε η εδαφική έκταση των Δολιανών της πρώτης Οθωμανοκρατίας στην Πελοπόννησο.